Van afhankelijkheid naar vrijheid: zelfvoorzienend leven in Paraguay
Nooit meer betalen voor je eten, water of woning? Klinkt als een droom, toch?
Op jonge leeftijd vroeg ik me al af: hoe kan het dat wij, als enige levende wezens op aarde, betalen om hier te mogen zijn? Tijdens familiereizen ontdekte ik dat er wél mogelijkheden zijn om zelfvoorzienend te leven. Alleen zie je dat zelden in Westerse landen. Dus ging ik zelf elders op zoek.
In 2023 bracht die zoektocht me naar Latijns-Amerika. En wat een leerrijk pad heb ik sindsdien bewandeld. Niet alleen het klimaat en de vruchtbaarheid van de grond zijn bepalend, maar vooral de mensen en de manier waarop een community georganiseerd is. In deze blog neem ik je mee in mijn avontuur naar de ideale zelfvoorzienende community – en waarom ik uiteindelijk besloot er zelf eentje op te richten, samen met anderen.
Waarom zelfvoorzienend leven belangrijk is
Opgroeien in het rijke Westen lijkt een voorrecht, maar er zit ook een keerzijde aan deze rijkdom. We zijn enorm afhankelijk van overheden, multinationals, import en een goed en vast inkomen om ons leven draaiende te houden en deze rijkdom in stand te houden. Maar stel dat die zaken wegvallen – kun je dan nog zelf in je eten en drinken voorzien? Ik niet, zo besefte ik.
Dat besef nam nog meer toe in 2020 (Covid), toen energie, voedsel en vastgoed in korte tijd flink duurder werden. Het gevoel van afhankelijkheid maakte me onrustig en gaf me het laatste zetje richting een zoektocht naar een zelfvoorzienend leven. Uiteindelijk leidde die weg naar Paraguay, waar ik ontdekte dat het wél mogelijk is om grotendeels onafhankelijk te leven. En waar ik uiteindelijk besloot zelf een zelfvoorzienende community op te bouwen bij gebrek aan beter.
Zelfvoorzienend leven in de praktijk
De impact van regelgeving
Bij zelfvoorzienend leven denk je meteen aan een moestuin, dieren en zuiver water of met andere woorden: het boerenleven.
Maar in Europa is dat allang niet meer vanzelfsprekend. Boeren worden beperkt door domme regelgeving. Denk maar aan de scheten van koeien die blijkbaar een grote impact hebben op klimaatopwarming waardoor beperkingen werden gelegd op veehouderij.
Maar ook particulieren botsen op obstakels: strenge regels rond waterputboringen of zelfs ontmoediging om eieren van je eigen kippen te eten zijn maar enkele voorbeelden.
De impact van milieu
In België merkte ik steeds sterker hoe vervuild de lucht en het water waren.
Chemische sporen in de lucht (een condens spoor van een vliegtuig dat ter plaatse blijft en vervaagt of giftige chemtrails die lang blijven hangen en die zich uitbreiden) waren duidelijk te onderscheiden.
Een zwavelachtige geur na regen gaf me koude rillingen toen ik bedacht dat ik deze geur ging inademen telkens ik buiten kwam. Na het zoeken naar meer informatie over de kwaliteit van kraanwater… greep ik steeds vaker naar bronwater in glazen flessen en zocht ik naar andere manieren om mijn gezondheid te beschermen.
Ik realiseerde me hoe vaak we “rommel” moesten eten die als gezond werd voorgesteld. Tel daar de stijgende kosten bij op, en ik wist: als ik écht zelfvoorzienend wilde leven, moest ik verder kijken dan Europa.
Ik ging op zoek naar een land waar de vier basiselementen (aarde, water, lucht en vuur) het hele jaar door gemakkelijk toegankelijk en in overvloed aanwezig zijn.
Zo kwam ik terecht in Paraguay: een land waar de overheid meer vrijheid toelaat, waar meerdere oogsten per jaar mogelijk zijn, waar energie en voedsel overvloedig aanwezig zijn en waar je voor relatief lage kosten grote stukken grond kunt kopen. Als extra pluspunt zie je overal ontelbare bomen, de groene zuiverende motoren van onze natuur.
Van zelfvoorzienend naar samen voorzienend
Aanvankelijk dacht ik dat aansluiten bij een bestaande community het eenvoudigste was. Maar de praktijk bleek geen weerspiegeling te zijn van het online verhaal dat erover werd opgehangen.
Communities als vastgoedprojecten
Veel projecten die zich “zelfvoorzienend” noemden, bleken in feite vastgoedprojecten.
Er was weinig transparantie en bewoners werden vooral gezien als klanten.
Ik verwachtte dat iedere bewoner zicht zou krijgen op de volledige voedselketen. Voedsel kwam echter vaak van buitenaf en werd gewoon aangeleverd, vaardigheden om zelfvoorzienend te kunnen leven werden niet gedeeld, en zelfs een papaja uit de boom plukken werd als diefstal gezien.
Voor mij was dat niet de vrijheid die ik zocht en zag ik opnieuw een allesbepalende centrale macht die afhankelijk was van het consumptiegedrag van de bewoners.
Ik begreep dit kapitalistische bedrijfsoogpunt, maar voor mij en mijn streven naar onafhankelijkheid van derden klopte dit niet.
Samenwerken als fundament voor succes
Een echte zelfvoorzienende community draait volgens mij om de kracht van de mensen zelf. Hun kennis, creativiteit en inzet maken het verschil en resulteren in een waardevolle gemeenschap waar iedereen elkaar aanvult.
Samen kan je meer:
- activiteiten organiseren
- variëteiten aanbieden zowel qua vlees als groenten
- veiligheid garanderen
- vrijheid verkrijgen om ook eens op vakantie te gaan
Je wil immers een zelfvoorzienende community die bestand is tegen indringers, veranderingen in het financieel systeem en verlies van inkomen.
Semi-zelfvoorzienende gemeenschappen
Ik zag ook semi-zelfvoorzienende gemeenschappen waar leden naast elkaar woonden als buren die elk hun eigen moestuin en dieren hadden en af en toe ruilden. Mooi, maar nog beperkt. Zonder echte samenwerking blijft het vooral zorgen voor jezelf. Zelfvoorzienend leven nastreven alleen, met je partner of gezin zag ik vaak in Paraguay. Hierin zag ik één groot nadeel.
Wanneer je je land met weinig mensen runt, kan je zelden (en al zeker niet te lang) weg zijn van je grond. En dat strookte niet met mijn idee van vrijheid en veerkracht. Hierdoor groeide het idee dat zelfvoorzienend enkel realiseerbaar was voor mij als ik dit samen met anderen kon doen, namelijk samen voorzienend zijn.
Mensen in Paraguay, zowel locals als buitenlanders zijn enorm toegankelijk. Een netwerk opbouwen en deelnemen aan of het organiseren van sociale activiteiten gaat gemakkelijk. Toch bleek een zeflvoorzienende community opbouwen nog net even een stapje lastiger.
Uitdagingen van een zelfvoorzienende community
Een community opbouwen klinkt idyllisch, maar vraagt inzet en keuzes.
Mentaliteit en vaardigheden
Op het platteland van Paraguay zag ik families die al generaties lang zelfvoorzienend leefden. Vuur maken zonder moderne hulpmiddelen, een kip slachten, een huis bouwen, geneesmiddelen uit de natuur halen waren enkele zaken die van generatie op generatie werden aangeleerd. Kennis werd doorgegeven, van grootouders op kleinkinderen.
Als ik dat vergeleek met het Westen, merkte ik hoeveel waardevolle vaardigheden we daar verloren zijn.
Samen groots durven denken
In het Westen leren we al vroeg dat je met zo weinig mogelijk input zo veel mogelijk output moet halen. Alles moet snel en efficiënt. Wat je niet zelf doet, besteed je uit: aan machines, software of goedkope arbeidskrachten. Instant bevrediging voor zo min mogelijk eigen inspanning; dat is de norm geworden.
Veel Westerlingen die we ontmoetten, hadden hun thuisland ingeruild voor Paraguay in de hoop daar meer vrijheid te vinden. Toch bleek een groot project opbouwen, zoals een zelfvoorzienende community met voorzieningen als een boerderij, slachthuis, restaurant, verhuurwoningen, alternatieve school, holistisch centrum en wellnesscentrum, voor de meesten te zwaar.
Bij sommigen ontbrak het geloof in hun eigen kunnen. Bij anderen speelde individualisme een rol: samenleven en samenwerken op een terrein van minstens 90 hectare leek hen onmogelijk. Ook transparantie – bijvoorbeeld een open boekhouding of heldere communicatie – bleek voor velen te veel gevraagd.
Wat ons opviel: bijna iedereen was enthousiast om als bezoeker of huurder deel te nemen, maar de stap naar medeoprichter durfde men niet te zetten. Verrassend vonden we dat niet. Ook wij waren opgegroeid in een samenleving waarin anderen de regels maken en jij alleen maar hoeft te volgen.
Groots denken, verantwoordelijkheid nemen en echt ondernemen dat leren de meesten nooit. Precies daarom werd dit vanzelf een van onze eerste selectiecriteria. Leren leven zonder grenzen is immers niet aan iedereen gegeven.
Een groep is maar zo sterk als de zwakste schakel
Wij zijn geen coaches of therapeuten. Het was niet onze taak om mensen te overtuigen van hun eigen kunnen of hun zelfvertrouwen op te bouwen. Daarom besloten we dat zelfontwikkeling een basisvoorwaarde moest zijn in onze community. Want een groep is uiteindelijk maar zo sterk als haar zwakste schakel.
Voor ons betekende dat: iedereen die deel uitmaakt van de community moet actief bezig zijn met zelfontwikkeling. Dat kan mentaal, fysiek, emotioneel of spiritueel zijn, idealiter een combinatie van al deze aspecten. In een tijdperk waarin zelfhulp booming is en er een overvloed aan tools en methodes beschikbaar is, leek dit voor ons een vanzelfsprekende keuze. Toch bleek dit opnieuw een belangrijk selectiecriterium.
Werken aan jezelf betekent ook: leren communiceren. Je emoties en behoeften helder kunnen uitdrukken en grenzen aangeven, zodat dit de groepsdynamiek versterkt. Voor sommigen was dat confronterend en dit zorgde voor weerstand. Verrast waren we niet: in Westerse samenlevingen leren we vaak niet hoe je je gevoelens uit, hoe je grenzen stelt of hoe je daar op een gezonde manier met anderen over praat.
De waarde van privébezit tegenover vennootschapseigendom
Om samenwerking en ondernemerschap te stimuleren, kwamen we al snel tot de conclusie dat het aankopen van grond via een vennootschap de meest logische keuze was. Uit onze eigen ondernemerservaring én uit observaties bij andere communities, wisten we dat dit model veel voordelen biedt.
Het grote verschil: bij ons konden mensen aandelen kopen in de vennootschap. Zo vermeden we dat één centrale macht alles bepaalde. Beslissingen en opbrengsten werden verdeeld onder de aandeelhouders. Op die manier is het mogelijk om sneller en vrijer te handelen met alles wat op het land werd geteeld, gebouwd of ontwikkeld.
In Vlaanderen spreken we over de “baksteen in de maag” – de drang naar privé-eigendom. Voor sommigen bleek dat gevoel sterker dan de voordelen van aandeelhouderschap. Ze gaven de voorkeur aan een stuk grond dat volledig van henzelf was. Toch zagen wij keer op keer in de geschiedenis hoe kwetsbaar privébezit kan zijn, zeker als overheden plots de regels veranderen.
Voor ons was het duidelijk dat het vennootschapsmodel meer zekerheid bood én meer vrijheid op lange termijn. En ook dit werd dus een selectiecriterium.
Het ondernemersleven is niet voor iedereen weggelegd
Ondernemen geeft vrijheid, maar vraagt ook verantwoordelijkheid. Niet iedereen voelt zich daar comfortabel bij. Voor sommigen is het gemakkelijker om beslissingen over te laten aan anderen en daarvoor te betalen. Maar wat als die beslissingen hen niet bevallen? In andere communities zagen we hoe mensen dan verhuisden of achter de rug van de eigenaars hun beklag deden.
Voor ons was dit opnieuw een bevestiging: een sterke community bouw je enkel met mensen die bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen en actief bij te dragen. Negatieve energie zoals roddel en passief afwachten wilden we zo veel mogelijk vermijden.
Daarom werd ook dit een selectiecriterium: samenwerken met ondernemende mensen die initiatief nemen, verantwoordelijkheid dragen en constructief meedenken. Alleen zo kan een community op lange termijn slagen.
Het zware boerenleven
Zelfvoorzienend leven klinkt romantisch, maar in de praktijk vraagt het veel fysieke inspanning. Land bewerken, dieren verzorgen, bouwen… het is intensief werk en kost vooral tijd.
Voor mij voelde dat niet als een last, maar juist als een natuurlijke vorm van fitness. Werken in de natuur geeft mij meer voldoening dan uren in een fitnesszaal. Toch merkte ik dat niet iedereen diezelfde motivatie had.
Hoe meer mensen samenwerken, hoe lichter het werk wordt. Met velen kun je veel bereiken en elkaar de vrijheid geven om af en toe afstand te nemen. Maar ook al zijn er machines die helpen, zonder inzet en bereidheid om je handen vuil te maken red je het niet.
In Paraguay heerst gelukkig een “tranquilo”-mentaliteit. De meeste mensen die we ontmoetten waren al ontdaan van de Westerse gehaastheid. Tijd was er dus wel. Maar niet iedereen was bereid om die tijd ook fysiek te investeren. En zo kwam er nog een selectiecriterium bij: wie deel wil uitmaken van een zelfvoorzienende community, moet ook echt willen meewerken.
Wij geloven niet in dwang. Voor ons geldt: zie je werk liggen, pak het op. Zie je het niet, vraag wat je kunt doen. En kun of wil je dat niet, dan blijf je afhankelijk van anderen en van geld en dat past simpelweg niet in onze visie van vrijheid en zelfvoorziening.
Creëer het leven dat bij jou past
Een zelfvoorzienend leven en zeker in communityvorm, heeft talloze voordelen, maar brengt ook uitdagingen met zich mee. Er zal altijd een zekere mate van afhankelijkheid zijn: van het klimaat, van dieren en van de andere mensen met wie je samenleeft.
Voor mij is het de weg die klopt. Toch begrijp ik dat dit niet voor iedereen zo is. Voor sommigen biedt de Westerse levensstijl precies de zekerheid en structuur die zij nodig hebben. Uiteindelijk gaat het erom dat je zelf ontdekt wat bij jou past en dat je de verantwoordelijkheid neemt om dat leven actief vorm te geven.
Het mooie is dat we in een digitaal tijdperk leven waarin inspiratie en kennis altijd binnen handbereik zijn. We kunnen leren van elkaars verhalen en ook van elkaars fouten om van daaruit onze eigen keuzes te maken.
Ben je benieuwd hoe onze community in Paraguay zich verder ontwikkelt?
Schrijf je in voor de blogupdates of volg ons op social media. Zo hoor je als eerste wanneer we onze deuren officieel openen.
Niets meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwe blogs of volg ons op onze socials:
